Η σχολική άρνηση (ή αλλιώς σχολική φοβία ή σχολικό άγχος) είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς. Πριν μιλήσουμε όμως περισσότερο για το τι είναι, ας δούμε τι δεν είναι.
Σχολική Άρνηση – Τι ΔΕΝ είναι
Η σχολική άρνηση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ αποτέλεσμα κακού παιδιού, κακών γονιών ή κακών εκπαιδευτικών.
Στη πλειοψηφία τους τα παιδιά που εκδηλώνουν σχολική άρνηση έχουν κανονική προς υψηλή νοημοσύνη και αντίληψη, καθώς και την ανάγκη να έχουν υψηλές σχολικές επιδόσεις. Σίγουρα λοιπόν δεν είναι αποτέλεσμα αδιαφορίας του παιδιού προς το σχολείο, ή τους κανόνες.
Επίσης δεν είναι αποτέλεσμα έλλειψης πειθαρχίας, ή αυστηρότητας. Το πιο πιθανό είναι ότι όταν φτάσουν στο σημείο οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν ειδικό, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί έχουν προσπαθήσει τα πάντα για να βοηθήσουν το παιδί να μην αισθάνεται έτσι. Και το πιο πιθανό είναι μέσα σε όλα αυτά που έχουν δοκιμάσει, να έχουν δοκιμάσει και την προσέγγιση της έντονης αυστηρότητας.
Τι είναι
Η σχολική άρνηση είναι «δεν μπορώ» και όχι «δεν θέλω». Είναι φοβία και όπως όλες οι φοβίες, είναι μια υπερβολική αντίδραση του οργανισμού μας σε μια κατάσταση που ενώ ρεαλιστικά δεν υπάρχει κάποιος κίνδυνος, το σώμα μας αλλά και το μυαλό μας την αντιμετωπίζει σα να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
Το ίδιο άτομο που βιώνει έντονα τη φοβία εκείνη τη στιγμή, αναγνωρίζει όταν είναι ήρεμο ότι σε μεγάλο βαθμό ο φόβος του είναι παράλογος. Όλοι οι άνθρωποι έχουν παράλογους φόβους. Για κάποιους είναι τα ύψη, για άλλους τα αεροπλάνα, οι αράχνες, οι κατσαρίδες.
Η σχολική άρνηση συνήθως συνυπάρχει με άγχος αποχωρισμού, κοινωνικό άγχος ή κατάθλιψη. Εκδηλώνεται με την έντονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο, γιατί βιώνει άβολα και δυσάρεστα συναισθήματα που δεν μπορεί να ελέγξει και που εκδηλώνονται με άγχος, κλάμα, και κρίσεις πανικού. Συχνές είναι και οι πολύ πραγματικές σωματικές εκδηλώσεις αυτού του άγχους, όπως κεφαλαλγίες, κοιλιακοί πόνοι, ζαλάδες, τρέμουλο.
Είναι πιο συχνή στις ηλικίες των 5-7 ετών και 11-14 ετών, λόγω βέβαια και της σχολικής μετάβασης των παιδιών σε εκείνες της ηλικίες. Στα μικρότερα παιδιά τείνει να συνδέεται περισσότερο με άγχος αποχωρισμού, ενώ στα μεγαλύτερα με κοινωνικό άγχος. Εκδηλώνεται ξαφνικά και αναπτύσσεται σταδιακά με το παιδί να αυξάνει τα επίπεδα αντίστασής του και τις έντονες αντιδράσεις του με το πέρασμα του χρόνου.
Πιθανές αιτίες της εκδήλωσης σχολικής άρνησης μπορεί να είναι ένα μεγάλο διάστημα αποχής από το σχολείο (π.χ. καλοκαιρινές διακοπές, μακρόχρονη ασθένεια), κάποιο στρεσογόνο γεγονός στο σπίτι (π.χ. διαζύγιο, ασθένεια του γονιού, θάνατος συγγενικού προσώπου), αλλαγή σχολείου, ή κάποιο στρεσογόνο γεγονός στο σχολείο (π.χ. ρήξη με φίλους, έντονες επιπλήξεις εκπαιδευτικού, ακούσια ενούρηση μπροστά σε συμμαθητές). Τέλος και η προσωπικότητα του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση και εξέλιξη της σχολικής άρνησης.
Αλλά πρώτα…
Πριν δούμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί, είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε ότι τα σωματικά συμπτώματα που εκδηλώνει δεν είναι απόρροια μιας οργανικής πάθησης. Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να επισκεφτούμε την παιδίατρό μας. Εφόσον δεν υπάρχει πρόβλημα υγείας, πρέπει επίσης να βεβαιωθούμε ότι η σχολική άρνηση δεν είναι αποτέλεσμα σχολικού εκφοβισμού, δυσκολίων στις φιλίες, ή κάποιας μαθησιακής δυσκολίας.
Πως μπορούμε να βοηθήσουμε
1. Να μην πάει σχολείο δεν είναι επιλογή
Όπως με όλες τις φοβίες αν αποφύγουμε το αντικείμενο του φόβου μας, τότε ο φόβος μας για αυτό γιγαντώνεται. Ενώ λοιπόν το να επιτρέψουμε στο παιδί να μην πάει σχολείο θα βοηθήσει στο να εξαφανιστούν όλα τα δυσάρεστα συμπτώματα άμεσα εκείνη τη στιγμή, δυστυχώς θα εμφανιστούν ξανά και ίσως και εντονότερα, την επόμενη μέρα που θα χρειαστεί να πάει σχολείο και πάλι. Ξεκαθαρίζουμε λοιπόν στο παιδί ότι ο μοναδικός λόγος για να μην πάει σχολείο είναι να έχει πυρετό. Αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Το επικοινωνούμε με αυστηρότητα αλλά με πάρα πολύ αγάπη. Το ακούμε αν θέλει να μας μιλήσει για το πόσο άσχημα αισθάνεται στο σχολείο, δείχνουμε κατανόηση, του το επικοινωνούμε ότι καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ δυσάρεστο όλο αυτό για εκείνο, του υποσχόμαστε ότι θα το βοηθήσουμε και το διαβεβαιώνουμε με σιγουριά ότι θα το ξεπεράσει.
2. Μιλήστε για το άγχος
Το υπερβολικό άγχος μοιάζει να έρχεται ξαφνικά και μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο ούτε του μυαλού αλλά ούτε και του σώματός μας. Εξηγώντας στο παιδί σας τι ακριβώς συμβαίνει όταν αγχωνόμαστε θα αφαιρέσει το φόβο του αγνώστου για το τι γίνεται εκείνη τη στιγμή που αγχώνεται και θα μειώσει ένα από τα αρνητικά αποτελέσματα της φοβίας και των κρίσεων πανικού: το φόβο για το φόβο των δυσάρεστων συναισθημάτων που δημιουργούνται εκείνη την ώρα. Είναι από τα πιο σημαντικά βήματα στην καταπολέμηση του άγχους.
>Τι θα τους πείτε για το άγχος:
Το άγχος έχει ένα πολύ καλό λόγο που υπάρχει. Είναι ο τρόπος που έχει το μυαλό μας για να μας προστατεύει. Εξασκείται σε αυτό εδώ και χιλιάδες χρόνια και τα καταφέρνει πράγματι πολύ καλά. Δημιουργήθηκε από τότε που ζούσαμε έξω στη φύση και ανέπτυξε έναν μηχανισμό που μας βοηθάει να αντιδράσουμε πολύ γρήγορα σε έναν κίνδυνο. Αν νομίζει ότι κάτι είναι επικίνδυνο μας γεμίζει με καύσιμο (οξυγόνο, αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη, κορτιζόλη) που μας κάνει πολύ δυνατούς και γρήγορους, κάτι σαν σουπερήρωες. Αυτό το λέμε στρεσογόνο αντίδραση ή φυγή-πάλη-πάγωμα και συμβαίνει σε ένα κομμάτι του εγκεφάλου που ονομάζουμε αμυγδαλή γιατί μοιάζει λίγο με αμύγδαλο. Αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου μας είναι πολύ μικρό αλλά πολύ ισχυρό, σαν ένας πολύ φωνακλάς σκύλος-φύλακας.
Όταν λοιπόν υπάρξει μια απειλή, αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου μας, η αμυγδαλή, παίρνει το τιμόνι και αποφασίζει γρήγορα, πριν καν προλάβουμε να σκεφτούμε, να γεμίσει το σώμα μας με καύσιμο σουπερήρωα. Όταν η αμυγδαλή έχει τον έλεγχο, ένα άλλον κομμάτι του εγκεφάλου μας που βρίσκεται ακριβώς πίσω από το μέτωπό μας, ο προμετωπιαίος λοβός, σταματάει να δουλεύει. Αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου μας είναι υπεύθυνο για τη λογική μας σκέψη, την αφηρημένη σκέψη, τη δημιουργικότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο εγκέφαλός μας θέλει να μας προστατέψει και να σιγουρευτεί ότι αν για παράδειγμα ένα αυτοκίνητο έρχεται καταπάνω μας, δεν θα κάτσουμε να σκεφτούμε αν κινδυνεύουμε ή όχι και τι πρέπει να κάνουμε, αλλά θα αντιδράσουμε αυτόματα και θα τρέξουμε να φύγουμε από τη μέση. Γι’ αυτό λοιπόν όταν είμαστε πολύ αγχωμένοι δεν μπορούμε να σκεφτούμε λογικά.
Το μυαλό μας λοιπόν είναι υπεύθυνο για να μας προστατεύει και όταν αγχωνόμαστε πάρα πολύ σημαίνει ότι αυτό το κομμάτι του μυαλού μας δουλεύει (πάλι καλά!). Μερικές φορές όμως μπορεί να γίνει υπερπροστατευτικό. Μπορεί να μην καταλάβει καλά κάτι που συμβαίνει και να μας κάνει να νομίζουμε ότι κινδυνεύουμε ενώ δεν υπάρχει στα αλήθεια κάτι που χρειάζεται να φοβόμαστε. Συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Κάποιοι φοβούνται τα ύψη και ενώ είναι μέσα σε ένα πολύ ψηλό κτήριο και δεν κινδυνεύουν στα αλήθεια, το μυαλό τους νομίζει ότι απειλούνται και αντιδράει, όπως σε όλους μας, γεμίζοντας το σώμα τους με το καύσιμο του σουπερήρωα.
Όταν συμβαίνει αυτό, επειδή δεν υπάρχει πραγματικά η ανάγκη να παλέψουμε, ή να τρέξουμε, ή να μείνουμε απόλυτα ακίνητοι, όλο αυτό το καύσιμο μένει μέσα στο σώμα μας, δεν το χρησιμοποιούμε. Διάφορα πράγματα μπορεί να συμβούν στο σώμα μας λοιπόν με όλο αυτό το καύσιμο μέσα. Μπορεί να αρχίσουμε να παίρνουμε μικρές και γρήγορες αναπνοές. Η καρδιά μας μπορεί να αρχίσει να χτυπάει πολύ γρήγορα και να νομίζουμε ότι θα πεταχτεί έξω από το στέρνο μας. Μπορεί να ιδρώσουμε, και τα χέρια μας ή και τα πόδια μας να αρχίσουν να τρέμουν. Μπορεί να νιώσουμε ζαλάδα, να μας πονέσει το κεφάλι μας, να μας έρθει να κάνουμε εμετό ή να πάμε τουαλέτα, να νομίζουμε ότι έχουμε πεταλούδες ή να μας πονέσει η κοιλιά μας. Τέλος μπορεί να νιώσουμε μπερδεμένοι, σα να υπάρχει πολύς καπνός μέσα στο κεφάλι μας και να μη μπορούμε να ακούσουμε καλά τις σκέψεις μας, να θέλουμε να κλάψουμε ή να νιώσουμε πολύ νευριασμένοι.
Όσο αφορά το σχολείο, το μυαλό σου μπορεί κάποιες φορές να το βλέπει σαν απειλή, σαν κάτι το τρομακτικό, παρόλο που δεν είναι. Αυτό είναι ο λόγος για όλα τα άσχημα συναισθήματα που έχεις όταν είναι να πας σχολείο. Είναι το μυαλό σου που δεν καταλαβαίνει καλά την κατάσταση και νομίζει ότι κινδυνεύεις. Σου λέει να μείνεις μακριά από το σχολείο γιατί μπορεί να πάθεις κάτι κακό εκεί ή γιατί μπορεί να πάθουν κάτι κακό οι άνθρωποι που αγαπάς όσο είσαι μακριά τους. Ενώ ξέρεις ότι δεν υπάρχει στα αλήθεια κανένας λόγος για να ανησυχείς, εκείνη την ώρα δεν μπορείς να σκεφτείς λογικά όπως είπαμε και το μυαλό σου σε κάνει να πιστεύεις ότι πρέπει να γεμίσεις με καύσιμο σουπερήρωα για να παλέψεις ή να τρέξεις. Το μυαλό μας μπορεί να είναι πολύ πειστικό αλλά δεν σημαίνει ότι έχει πάντα δίκιο.
Αυτό λοιπόν που χρειάζεται το μυαλό σου εκείνη την στιγμή είναι να μη φοβηθείς καθόλου όλα αυτά που νιώθεις και να του πεις ότι εσύ είσαι το αφεντικό. Θα σε βοηθήσω και θα μάθεις ακριβώς τι μπορείς να κάνεις και πως, ώστε να σου περάσει σιγά σιγά και να μη ξαναφοβηθείς το σχολείο ποτέ ξανά.
3. Εμψυχώστε το – Το παιδί σας είναι πολύ δυνατό!
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε παράλογους φόβους, κάποιοι και φοβίες. Φανταστείτε λοιπόν να έχετε φοβία (έντονο φόβο με πιθανές κρίσεις πανικού) προς τις κατσαρίδες και να πρέπει να πηγαίνετε κάθε μέρα να κάνετε απεντομώσεις σε υπονόμους γεμάτους κατσαρίδες. Πόσο θα το αντέχατε; Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι το παιδί σας είναι πάρα πολύ δυνατό. Καταφέρνει να πηγαίνει σχεδόν κάθε μέρα σε ένα μέρος που το μυαλό του αλλά και όλο του το σώμα του λέει ότι κινδυνεύει και μάλιστα τα καταφέρνει με το δικό του τρόπο. Δεν πρέπει λοιπόν να βλέπει τον εαυτό του ως αδύναμο αλλά ως τον σουπερήρωα που είναι και να καταλάβει ότι θα το βοηθήσετε να χρησιμοποιήσει αυτή του τη δύναμη για να βοηθήσει τον εαυτό του να μην αισθάνεται τόσο άσχημα όταν πάει στο σχολείο.
4. Τώρα πόσο άγχος αισθάνεσαι;
Μάθετε το παιδί σας να αξιολογεί το άγχος του από το 1 έως το 10. Το 1 σημαίνει ότι δεν νιώθει καθόλου άγχος όπως όταν είναι ξαπλωμένο ενώ το 10 σημαίνει ότι αισθάνεται το πιο άσχημο που έχει αισθανθεί στο σχολείο. Είναι το επόμενο βασικό βήμα στην καταπολέμηση του άγχους γιατί μας ενδιαφέρει να κάνουμε τις τεχνικές χαλάρωσης πριν το άγχος μας φτάσει στο σημείο που η λογική μας πλέον δεν θα μπορεί να λειτουργήσει.
5. Βεβαιωθείτε ότι κοιμάται τις ώρες που χρειάζεται για την ηλικία του
Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για την υγιή λειτουργεία του ανθρώπινου οργανισμού. Συμβάλει στην μακροζωία, μνήμη, δημιουργικότητα, ρύθμιση συναισθημάτων, μειώνει τις φλεγμονές, αυξάνει την επίδοση τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, και φυσικά βοηθάει στη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης. Παιδιά 3-7 ετών θα πρέπει να κοιμούνται μεταξύ 10-12 ωρών κάθε βράδυ, ενώ παιδιά 8-12 ετών, μεταξύ 10-11 ωρών κάθε βράδυ.
6. Φροντίστε για ένα ήρεμο και ευχάριστο πρωινό
Ετοιμάστε τις τσάντες και τα ρούχα που θα φορέσουν από το προηγούμενο βράδυ. Ξυπνήστε τα παιδιά σας με αγκαλιές και φιλιά, φάτε πρωινό μαζί και την ώρα του πρωινού μοιραστείτε ο καθένας μια ωραία στιγμή από την προηγούμενη ημέρα σας, ένα θετικό χαρακτηριστικό ο καθένας για τον εαυτό του, και ένα καλό πράγμα που πιστεύετε ότι θα συμβεί σήμερα. Το πιο σημαντικό από όλα όμως είναι να ελέγχετε τα δικά σας επίπεδα άγχους, να κρατάτε θετικό το κλίμα με πολύ γέλιο και κυρίως όχι φωνές και εντάσεις.
7. Σταδιακή έκθεση
Η θεραπεία για όλες τις φοβίες είναι η σταδιακή έκθεση στον φόβο μας. Το πιο σημαντικό σε αυτή τη θεραπεία είναι να κάνουμε μικρά βήματα, αξιολογώντας το άγχος μας σε κάθε βήμα (από το 1 έως το 10), και να μην προχωράμε στο επόμενο βήμα αν δεν φτάσει το άγχος μας με τις τεχνικές χαλάρωσης σταθερά στο 2-4 για τουλάχιστον 2 λεπτά. Η σταδιακή έκθεση θέλει υπομονή και επιμονή. Υπολογίστε λοιπόν όσο χρόνο θεωρείτε ότι μπορεί να είναι απαραίτητος για να κάνετε τα απαραίτητα βήματα. Αν δεν σας φτάσει ο χρόνος, ή τα βήματα δεν είναι αρκετά μικρά ώστε να εξασφαλίσετε τη μείωση των επιπέδων του άγχους, προσαρμόστε ανάλογα. Για παράδειγμα, τα βήματα μπορεί να είναι, όταν παίρνει τη τσάντα του για να φύγετε από το σπίτι, όταν μπαίνετε στο αυτοκίνητο για να πάτε σχολείο, να σταματήσετε στη διαδρομή προς το σχολείο, να σταματήσετε σε σημείο που να βλέπει το σχολείο αλλά να είστε μακριά ακόμα, να είστε έξω από το σχολείο αλλά μέσα στο αυτοκίνητο, να βγείτε από το αυτοκίνητο αλλά να μην πάτε προς την πόρτα, να είστε έξω από την πόρτα.
8. Τεχνικές χαλάρωσης
>Αναπνοή
Η πρώτη και η πιο βασική τεχνική χαλάρωσης είναι η αναπνοή. Δεν χρειάζεται να το πιστεύουμε για να λειτουργήσει. Είναι κομμάτι της λειτουργίας του μυαλού μας και αναγκάζει τόσο το μυαλό όσο και το σώμα μας να χαλαρώσουν. Παίρνουμε λοιπόν μια χαλαρή αγκαλιά το παιδί αν θέλει ή αν δεν θέλει κατεβαίνουμε στο ύψος του, κρατάμε τα χέρια του στα χέρια μας απαλά, και αναπνέουμε με αυτό που αποκαλούμε φυσική αναπνοή. Αυτό είναι : εισπνοή από τη μύτη, μετρώντας από μέσα μας μέχρι το 4 – παύση – εκπνοή από το στόμα αργά, μετρώντας από μέσα μας μέχρι το 4. Είναι σημαντικό η αναπνοή μας να είναι διαφραγματική, για αυτό ζητάμε από το παιδί να φανταστεί ότι έχει ένα μπαλόνι μέσα στα πλευρά του, στο κέντρο του στέρνου του, κάτω από τους πνεύμονές του, που θέλει να το φουσκώσει και μετά να το ξεφουσκώσει αργά. Του εξηγούμε ότι όταν αγχωνόμαστε είναι σα να έχει ανάψει μια φωτιά μέσα στο μυαλό μας και το έχει γεμίσει καπνό και προσπαθούμε να σβήσουμε τη φωτιά φυσώντας όπως φυσάμε για να σβήσουμε τα κεράκια στην τούρτα των γενεθλίων μας.
>Mindfulness
Μια εξίσου αποτελεσματική τεχνική χαλάρωσης είναι να επικεντρωθούμε στο παρόν μέσω των αισθήσεών μας. Όταν είμαστε πολύ αγχωμένοι τείνουμε να κλεινόμαστε στο κεφάλι μας και έτσι αναγκάζοντας τον μυαλό μας να δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε κάτι ουδέτερο που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, το αναγκάζουμε να ηρεμήσει. Μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος συγκέντρωσης στο παρόν είναι να του δώσουμε ένα αντικείμενο, π.χ. ένα μολύβι, και να του ζητήσουμε να μας το περιγράψει σα να μην έχουμε ξαναδεί και να μη ξέρουμε τι είναι το μολύβι. Εναλλακτικά μπορούμε να του έχουμε δώσει ένα δικό μας μικρό αντικείμενο το οποίο να έχουμε ψεκάσει με το άρωμά μας, να το έχει στην τσέπη του και να το ακουμπάει προσπαθώντας να νιώσει τι αισθάνεται το κάθε ένα δάχτυλό του ξεχωριστά.
>Το άγχος το αγκαλιάζουμε
Ζητήστε από το παιδί σας να σας περιγράψει τη μορφή που έχει το άγχος του. Το πιο πιθανό είναι να είναι ένα τρομακτικό πλάσμα, αρκετά μεγάλο και σε σκούρα χρώματα. Θυμίστε του ότι όλα αυτά τα άσχημα συναισθήματα τα δημιουργεί ο μικρός φωνακλάς σκύλος-φύλακας που βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μας, την αμυγδαλή. Αυτός ο σκύλος-φύλακας λοιπόν μας αγαπάει πάρα πολύ και αισθάνεται ότι πρέπει να μας προστατεύει από κάθε κίνδυνο. Αν μπορούσε θα ήταν πάντα ένα βήμα μπροστά μας και θα πολεμούσε τους κακούς για εμάς. Όπως όμως και τα σκυλιά, έτσι και αυτός, γαυγίζει κάποιες φορές όταν δεν υπάρχει αληθινή απειλή. Ζητήστε λοιπόν από το παιδί σας όταν αρχίζει και αισθάνεται περισσότερο άγχος, να πάρει αγκαλιά με το μυαλό του αυτό το τρομακτικό τέρας, να του πει ότι το αγαπάει και να μην ανησυχεί γιατί όλα είναι καλά. Ζητήστε του να δει το τρομακτικό τέρας (φόβο) να μικραίνει και να μεταμορφώνεται στον μικρό φωνακλά σκύλο-φύλακα που κατοικεί στην αμυγδαλή. Τους φόβους μας τους αγκαλιάζουμε, τους αγαπάμε και σταματάνε να είναι τόσο τρομακτικοί.
9. Άγχος αποχωρισμού
Ενώ αντιμετωπίζουμε τη σχολική άρνηση με πολύ μικρά βήματα μέσω της σταδιακής έκθεσης, για την αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού χρειάζεται να είμαστε λίγο πιο σκληροί. Την ώρα εκείνη που θα πρέπει να μπει το παιδί στο σχολείο και ενώ έχουμε φροντίσει να μην είναι τα επίπεδα του άγχους του, μέσω της σταδιακής έκθεσης, πάνω από το 5, αν το παιδί εμφανίσει άγχος αποχωρισμού, το διαβεβαιώνουμε και του υποσχόμαστε με απόλυτη σιγουριά ότι θα είναι ασφαλές και ότι σε λίγο θα του περάσει όλο αυτό που νιώθει, το βάζουμε μέσα στο σχολείο (μπορεί να χρειαστεί και να το πιέσουμε λίγο), και φεύγουμε χωρίς να κοιτάξουμε πίσω. Το ιδανικό θα είναι να υπάρχει καλή συνεννόηση με τους δασκάλους του και να έχουμε συνεργαστεί ώστε μια δασκάλα να το περιμένει στην πόρτα να το παραλάβει, για να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια. Αυτό είναι ίσως το πιο δύσκολο κομμάτι στην κατάσταση αυτή γιατί τα παιδιά βιώνουν πολύ δυσάρεστα συναισθήματα εκείνη τη στιγμή και συνήθως κλαίνε και παρακαλάνε να μην φύγει ο γονιός τους. Προσπαθήστε να έχετε στο μυαλό σας ότι όσο πιο σίγουροι είστε εσείς για το ότι θα του περάσει το πολύ σε 20 λεπτά (και θα του περάσει σας το υπόσχομαι), και όσο λιγότερη ώρα βρίσκεστε εκεί, τόσο γρηγορότερα θα σταματήσει το παιδί σας να έχει τόσο δυσάρεστα συναισθήματα.
10. Φτιάξτε έναν πίνακα επιβράβευσης
Μπορεί να βρείτε πολύ βοηθητικό να φτιάξετε έναν πίνακα επιβράβευσης μαζί. Αυτός ο πίνακας θα περιέχει προστάσεις με πράγματα που του έμειναν από τη συζήτησή σας για το άγχος, όπως «το σχολείο δεν είναι τρομακτικό», «είμαι πολύ δυνατός και τα καταφέρνω κάθε μέρα», «το φόβο μας τον αγκαλιάζουμε», «άγχος είναι μόνο και θα περάσει». Σε αυτό τον πίνακα θα κολλάτε ένα αυτοκόλλητο κάθε φορά που θα καταφέρνει να πάει σχολείο χωρίς να έχει εκτεταμένο άγχος (αρχικά πάνω από 6, μετά από λίγο καιρό πάνω από 5 κλπ). Αν έχει σχολική άρνηση μαζί με άγχος αποχωρισμού, τότε θα παίρνει ένα αυτοκόλλητο που κατάφερε να πάει σχολείο με διαχειρίσιμο άγχος, και ένα αυτοκόλλητο που κατάφερε να μην κρατήσει πολύ η κρίση άγχους που θα πάθει την ώρα που θα φεύγετε. Ορίστε στα πόσα αυτοκόλλητα θα παίρνει την επιβράβευση (5 αν κολλάει 1 και 10 αν κολλάει 2 είναι μια καλή αρχή για να του δώσει περισσότερο κίνητρο), και συζητήστε τι θα ήθελε να κάνετε όταν τα μαζέψει.
Η καταπολέμηση της σχολικής άρνησης μοιάζει να είναι πολύπλοκη και αδύνατη γιατί συνήθως έχουμε δοκιμάσει διάφορους τρόπους χωρίς αποτέλεσμα, όταν όμως ξέρουμε τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε και εφαρμόσουμε τα βήματα αυτά με σιγουριά και αγάπη, μπορεί να γίνει ανέλπιστα απλή. Είναι απαραίτητες η υπομονή, επιμονή, ελαστικότητα, προσαρμογή και συνεργασία με το σχολείο. Χρειάζονται γύρω στους 6 μήνες συνήθως για να ξεπεραστεί τελείως χωρίς όμως να ισχύει το ίδιο χρονικό διάστημα για όλους. Αν δυσκολεύεστε να τα εφαρμόσετε όλα αυτά, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού, που θα μπορέσει να σας καθοδηγήσει και να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα το φόβο του.